Yüksek Bürokrasi İçin Osmanlı Sarayında Elit Eğitimi

ELITE EDUCATION AT THE OTTOMAN COURT FOR HIGHER BUREAUCRACY

Abstract

Öz: Her türlü yan tesirine rağmen, Osmanlı bürokrasisin başarısı, mükâfat ve mücazat çerçevesinde çağına
göre sıkı ve nevi şahsına münhasır bir eğitim veren Enderun sitemine bağlıdır. Gayrimüslim tebanın çocukları
arasında seçilen 15-20 yaş arasındaki devşirme gençlerin en akıllı, dirayetli ve yakışıklı olanları saraya alınıp orada
kariyerlerine devam ederlerdi. Buradaki çeşitli basamaklardan geçip elenenler Hasoda’ya kadar ulaşırlarsa yüksek
idari mevkilere tayin edilirlerdi. Buradaki eğitim modeli hakkında çağdaş yabancı gözlemcilerin kayıtları önemli
bilgiler sunmaktadır. Saray ve merkezî idarenin inceliklerini öğrenenler, tayin edildikleri yerlerde merkezle aynı dili
konuşacak ve uyum içinde çalışacak mahallî idareciler olacaklardır. Makale Osmanlı Klasik Döneminde bu işleyişin
inceliklerini ve hassas noktalarını tarihî örneklerle anlatmaktadır. Makalede vurgulanan en önemli husus,
başarısızlıkların cezalandırılmasıyla aşağıdan gelen nesillere yeni kadrolar açılmasıdır. Osmanlı sistemi başarısı biraz
da buna borçludur. Bu suretle kadrolar sürekli yenilenmekte ve aşağıdan gelenlerin iştiyakı kesilmemektedir. Makale
XIX. asrın sonlarına doğru bu sistemin modernizasyonu ve dönüşümüne de kısaca temas etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Enderun, Devşirme, Saray, İçoğlanı, Osmanlı Sarayı

Abstract: It can be concluded that despite some of its weakneses and side effects, Ottoman administrative
mechanism owe all its successes to unique appointment and promotion system within the concept of reward and
punishment. This was only possible not through nobility and blood descendancy, but through a system which was
based on competence, merit, and loyalty. The young boys of non-Muslim families at the age of 15-20 were collected
from the villages and recruited at the Ottoman court. There were certain rules to be promoted within the court
educational mechanism. If they reached to Hasoda, after strict education, they could be appointed to higher positions.
There are precious registers of contemporary foreign writers about Enderun (inner court). When they were appointed
higher positions in the countryside, they since they would follow similar behaviour with the court, there would be an
administrative harmony. The article focuses on the sensitivity of this mechanism throughout the Ottoman Classical
period. The most important point, which was emphasized in the article is that in case of any failure, they were heavily
punished. This process opened new positions to the bottom lines. Ottoman system basicly owe its success to this
special application. The possibility of renewal of the administrative personnel, created an enthusiasm among the
young generation. The article also touch upon the conversion of the unique Ottoman elite educational model to
modern European systems towards the XIX th century.
Keywords: Enderun, Devşirme, Saray, İçoğlanı, Ottoman Court