Hicaz Vilayetinde Islahat ve Bayındırlık “Sultan II. Abdülhamid Dönemi

IMPROVEMENTS AND PUBLIC WORKS IN THE HIJAZ PROVINCE “THE RULE OF SULTAN ABDULHAMID II

Abstract

Öz: Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılın ilk yarısında başlayan yeniden yapılanma süreci Sultan II. Abdülhamid döneminde hız kesmeden devam etmiştir. II. Abdülhamid’in ülke genelinde giriştiği ıslahat ve yenileşme faaliyetleri ile imparatorluğu kalkındırma yolunda kayda değer bir mücadelesi olmuştur. Hicaz, padişahın yatırım yapmak üzere yöneldiği vilayetler arasında belirgin bir yere sahiptir. İslam’da temel ibadetlerden biri olan haccın yerine getirildiği Mekke, her yıl on binlerce Müslüman tarafından ziyaret ediliyordu. Haremeyn’e hizmet etmek de zaten bir Osmanlı devlet geleneği idi. Bununla birlikte dünyadaki yeni gelişmeler II. Abdülhamid’in halife-sultan olarak Hicaz’a özel bir ehemmiyet vermesini beraberinde getirmiştir. Padişah, Hicaz’a gelen insanların buradan olumlu intibalarla ayrılmalarını sağlamak ve bu sayede Müslüman kamuoyunu yanında tutmak istemiştir. II. Abdülhamid Haremeyn’deki icraatları ile Hicaz’a daha ziyade Osmanlı bir karakter kazandırmayı da hedeflemiştir. Onun otuz üç yıllık iktidarı döneminde Hicaz’da idari girişimlerden eğitim çalışmalarına, ulaşım ve haberleşme yatırımlarından sağlık hizmetlerine kadar çok çeşitli yenilik ve iyileştirmeler yapılmış, vilayetin bayındır bir hale getirilmesi için ciddi bir uğraş sergilenmiştir. Bölgeye yapılan yatırımlar arasında Hamidiye-Hicaz Demiryolu’nun özel bir yeri vardır. Bundan başka Hicaz’a yeni devlet binaları, hastaneler, okullar, su yolları, güvenlik birimleri ve fakir hacılar için misafirhane gibi pek çok hizmet götürülmüş ve vilayetin her yönden ihya edilmesi için büyük bir gayret gösterilmiştir.
Anahtar Kelimeler: II. Abdülhamid, Haremeyn, Islahat, Bayındırlık, Hicaz Demiryolu

Abstract: The Ottoman restructuring process that began in the first half of the 19th century continued without pausing during the rule of Sultan Abdülhamid II. He waged a significant struggle to develop the empire through the reform and renovation activities that he carried out across the country. The Hijaz has a special place among the provinces that the Sultan focused on for investment. Mecca, where the Hajj as one of the main worships of Islam is performed, used to be visited by tens of thousands of Muslims each year. Serving Haramayn was already an Ottoman state tradition. However, the new developments around the world led Abdülhamid II, the caliphate-sultan, to attribute a special importance to the Hijaz. The Sultan wanted to ensure that the people who come to the Hijaz leave it with positive impressions and thus to secure the support to the all of Muslims. Through his activities in Haramayn, Abdülhamid II also targeted to bring a more Ottoman character to the Hijaz. During his thirty-three years of rule, many and various innovations and improvements in the Hijaz from administrative initiatives and training activities to investments of transportation and communication and health services were implemented and significant efforts were made for developing the province. The Hamidiye-Hijaz Railway has a special place among the investments made in the region. Other than that, many services were carried out in the Hijaz like new governmental buildings, hospitals, schools, waterways, security units and a guesthouse for poor pilgrims, and a great effort was taken to improve the province.
Keywords: Abdülhamid II, Haramayn, Improvements, Public Works, Hijaz Railway