REŞÎDÜDDÎN VATVAT’IN “MATLÛBU KÜLLİ TÂLİB...” ADLI ESERİNİN BİR TERCÜMESİ

A Translation Of The Book Named “Matlûbu Külli Tâlib ...” By Reşîdüddîn Vatvat

Abstract

Öz: Bu çalışmada önce Harizmşahlar Devleti’ne bağlı bir âlim, şair ve yazar olarak çeşitli eserler meydana getiren Reşîdüddîn Vatvat’ın (ö. 573? / 1177?) dört halifeye ait yüzer sözünü tercüme ve şerh ettiği eserlerinin eski bir Türkçe tercümesi tanıtılmış; sonra o metinlerin dördüncüsü olan Matlûbu Külli Talib Min Kelami Emîrü’l-mü’minîn Alî bin Ebî Talib, Latin harflerine ve günümüz Türkçesine aktarılarak okuyuculara sunulmuştur. Burada Hz. Ali’nin yüz Arapça vecizesinin Türkçeye çevrildikten sonra kısaca açıklandığı görülmektedir. Arap harfli iki yazma nüshası tespit edilebilen bu tercümenin kimin tarafından ve hangi tarihte tamamlandığı bilinmemekle birlikte bir kopyasındaki temmet kaydı ve dil hususiyetleri gibi bazı ipuçlarından 15. asra -muhtemelen Sultan II. Murad devrine- ait olabileceği tahmin edilmektedir. Kimliği belirsiz mütercim, anlaşıldığına göre, Matlûbu Külli Talib…’in Arapça izahlar ihtiva etmeyen ilk şeklini esas almış ve adı geçen eserdeki Farsça şiirleri çevirmemiştir. Ayrıca onun, Hz. Ali’ye ait Arapça vecizelerin tercümesine “ya‘nî” kelimesiyle başladığı, bu sırada Arapça ve Farsça söz diziminin tesiriyle devrik cümleler kurduğu da fark edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hz. Ali, Reşîdüddîn Vatvat, Sad Kelime, Tercüme, Metin Neşri

Abstract: In this study, firstly, an old Turkish translation of Reşîdüddîn Vatvat’s (d. 573? / 1177?) Works on the translation and commentary of the floating words belonging to four caliphs, who created various works as a scholar, poet and writer affiliated to the State of Harizmşahs, was introduced. Later, the fourth of those texts, Matlûbu Külli Talib Min Kelâmi Emîrü’l-mü’minîn Alî bin Ebî Tâlib, was presented to the readers by transferring it to modern Turkish and Latin letters. Here, it is seen that Excellency Ali’s hundred Arabic slogans are explained briefly after being translated into Turkish. It is not known by whom and at what date this translation, of which two manuscript copies in Arabic letters can be identified, was completed. However, some clues such as the temmet record and language features in a copy are estimated to be from the 15th century, probably from the period of Sultan Murad II. The unidentified translator, apparently, based on the first version of Matlûbu Külli Tâlib… without any Arabic explanations and did not translate Persian poems. It is also noticed that he started the translation of Arabic saints belonging to Excellency Ali with the word “ya‘nî” and at that time he formed inverted sentences under the influence of Arabic and Persian syntax.
Keywords: Excellency Ali, Reşîdüddîn Vatvat, Hundred Words, Translation, Text of Manuscript